پرکن کودهای شیمیایی شامل مجموعه ای از عناصر اصلی ۲ و مجموعه ای از عناصر فرعی ۳ و 4 جزئی هستند. عناصر اصلی تشکیل دهنده کودهای شیمیایی شامل عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم است. کلسیم، منیزیم و گوگرد عناصر فرعی سازنده کودهای شیمیایی و آهن، بور، مس، مگنز، روی، م ولیبدن و کلر نیز عناصر جزئی سازنده کودهای شیمیایی می باشند.
عیار کودهای شیمیایی به صورت سه عدد گزارش می شود . عدد نخست نشانگر درصد نیتروژن، عدد دوم نشانگر درصد فسفر و عدد سوم نشانگر درصد پتاسیم است که این سه مقدار به صورت (N.P.K) نمایش داداه می شود.
انواع پرکن کودهای شیمیایی
کودهای شیمیایی را می توان به سه گروه اصلی طبقه بندی کرد:
۱٫ کودهای نیتروژن دار
۲٫ کودهای فسفات دار
۳٫ کودهای پتاسیم دار
در زیر به تشریح هر یک از این گروه کود ها پرداخته می شود.
۱٫ کودهای نیتروژن دار: نیتروژن مورد نیاز برای تهیه این کودها قبلاً از کودهایحیوانی به دست می آمد ولی امروزه مهمترین منابع نیتروژن تجارتی شامل نیتراتآمونیم، سولفات آمونیم، نیترات پتاسیم، نیترات کلسیم و اوره می باشد . بیش از ۷۵درصد نیتروژن تولیدی به مصرف کودهای شیمیایی می رسد . مواد اولیه ای که درتهیه آمونیاک به کار می رود شامل چوب، زغال سنگ، کک، گاز و نفت خام می باشد.
استفاده از اوره در سال ۱۹۶۰ متداول گردید . میزان نیتروژن اوره از سایرترکیبات نیتروژن دار بیشتر است. میزان کودهای نیتروژن دار مصرف شده در جهان در سال ۱۹۵۵ حدود ۵/۶ میلیون تن بوده که در سال۱۹۸۰ به ۵/۵۷ میلیون تن رسیده است.
از کانیهای صنعتی که برای تولید کودهای نیتروژن دار استفاده می شود می توان به شوره و نیترات اشاره نمود. شیلی مهمترین تولید کننده این کانیها در دنیا است.
۲٫ کودهای فسفات دار: فسفر از عناصر اصلی در تغذیه گیاهان محسوب می شود . بیش از ۹۰ درصد مواد معدنی فسفات دار به مصرف تهیه کودهای شیمیایی می رسد. فسفات در طبیعت در سنگ های رسوبی و آذرین یافت می شود. آپاتیت و فرانکولیت مهمترین کانیهای فسفات دار به شمار می روند.
بیش از ۸۰ درصد فسفات جهان از کانسارهای رسوبی و کمتر از ۲۰ درصد آن از کانسارهای آذرین به دست می آید. کربناتیت ها و کمپلکس های آذرین آلکالن سنگ های آذرین مهمترین خاستگاه کانسارهای آذرین محسوب می شوند.
بهترین دستگاه پرکن کود شیمیایی
میزانP2O5 سنگه ای اذرین غالباً کمتر از ۲/۰ درصد است. حدود ۲۰ کانی حاوی بیش از ۲۰ درصد P2O5 وجود دارند. فلوئور آپاتیت مهمترین کانی سنگ های آذرین است که میزان P2O5آنها بیش از ۴۲ در صد است. میزان P2O5 کانسارهای فسفات دار دنیا در جدول زیر نشان داده شده است.
کودهای پتاسیم دار: پتاسیم از عناصر اصلی تغذیه گیاهان به شمار می رود. مهمترین کانی پتاسیم دار قابل جذب که به سرعت توسط گیاهان جذب می شود در رسوبات تبخیری یافت می شود. دیگر کانی های پتاسیم دار می توان از کانی های ارتوز و میکروکلین نام برد. کلروپتاسیم در سنگ های تبخیری یافت می شود.
عناصر فرعی لازم برای تقویت خاکها
جذب گیاهان ++Ca کلسیم از عن اصر مفید برای تقویت خاک هاست که به صورت می شود. کلسیم مورد نیاز گیاهان را می توان از طریق اضافه نمودن کربنات کلسیم یا ژیپس به صورت پودر شده به داخل کودهای شیمیایی تأمین نمود.
potassium جذب گیاهان می شود . کانیهایی که می توانند منیزیم ++ Mg منیزیم نیز به صورت لازم جهت استفاده گیاهان را در اختیار آنها قرار دهند شامل سولفاتهای منیزیم آبدار کربنات منیزیم و کلسیم مثل دولومیت، اپسومیت و (Mg(OH) هیدروکسید منیزیم مثل بروسیت و کربنات منیزیم است و (MgO) اکسید منیزیم مثل پریکلاز. گوگرد نیز یکی دیگر از عناصر ضروری برای حاصلخیزی خاکهاست که ممکن است توسط ژین پس اضافه شده به کودهای شیمیایی تأمین گردد.
دستگاه پرکن کودهای شیمیایی ، عناصر جزئی مورد نیاز خاکها شامل آهن، ب ور، منگنز، مس، روی و مولیبدن است که به ترتیب توسط کانیهای بوراکس و کولمانیت، لیمونیت و هماتیت، پیرولوسیت و پسیلوملان، کالکوسیت و کالکوپیریت و کوپریت، اسفالریت و مولیبدنیت تأمین می شود. میزان مصرف کودهای شیمیایی در ایران و جهان میزان مصرف کودهای شیمیایی در ایران در سال ۱۳۵۸ حدود ۹۰۰۰۰۰ تن بوده که در 1/9 تن افزایش یافته است.
انواع دستگاه پرکن و میکسر کود شیمیایی
بیشترین ذخایر فسفات کشف شده در ایران از نوع رسوبی هستند . کانسار اسفوردی یزد از نوع آذرین است میزان ذخیره اسفوردی حدود ۶۶/۵ میلیون تن است کانسارهای فسفات رسوبی ایران به طور عمده از رسوبات مربوط به ائوسن، الیگوسن، دونین و سازند سلطانیه (کامبرین زیرین) گزارش شده است.
مقدار افزایش مصرف کودهای نیتروژن دار، فسفات دار و پتاسیم دار در شکل زیر از سال ۱۹۵۵ تا سال ۱۹۹۰ نشان داده شده است. بیشترین مقدار مصرف مربوط به کودهای پتاسیم دار و کمترین مصرف مربوط به کودهای نیتروژن دار است.
